Verticaal, horizontaal, open of gesloten, of lucht als bron. Op langere termijn zijn de verschillen klein.
De keuze voor de bron hangt af van de locatie (of er geboord mag worden), de ruimte (oppervlakte nodig voor een horizontale bodemcollector), of u passief (zonder de compressor te gebruiken) wilt koelen, of actief omdat u toch elektriciteit ‘over’ heeft, of u de hoogst haalbare efficiëntie en gebruikscijfers wilt halen (direct verdampend), of omdat de eenvoud van lucht als bron u aanspreekt is een goed beginpunt.
Plussen en minnen
Een goed systeem bestaat uit vier delen, en derhalve vier keuzes: welke bron, welke Heliotherm, zijn de leidingen in huis groot genoeg om 2000 liter water per uur te kunnen circuleren, en welk afgifte systeem en hoe dat wordt geregeld. Verandert een van die vier, dan verandert de rest ook. Hoe dan ook, de keuze voor de bron is alles bepalend.
Lucht
+ vrijwel overal mogelijk met onhoorbare split toestellen (met name in de binnenstad)
+ investering ongeveer 1/3e lager
+ minder ingrijpend installatiewerk
– 10 tot 20% minder efficient dan grondgebonden systemen
– machine of verdamper staat buiten
– voor stille stadstuinen zijn de split modellen het meest gewild
Bij een groot huis, een grote Heliotherm
Verticale bodembron (glycol)
+ esthetisch heel mooi: alles staat binnen*
+ passief koelen mogelijk
+ zeer stabiel systeem vanwege constante bron temperatuur
– forse investering
– melding bij overheid/gemeente voor boring
– een deel van de tuin of de oprit zal opnieuw beplant of bestraat moeten worden
*of buiten indien het een propaan machine betreft
De spoelboorkop (deze werd gebruikt voor de boring bij een tandarts)
Horizontale bodembron (glycol)
Zelde als bovenstaand met de volgende verschillen:
+ (veel) lagere investering
– veel ruimte nodig (25 x 50 meter voor een 12 kW machine)
Een lus per kW vermogen: 12 lussen, hart-op-hart 1 meter
Ringluscollector
Wanneer er geen ruimte is voor lussen, dan past wellicht een ringluscollector: per 10 meter (1.5 tot 2 meter diep en 2 meter breed) levert dit 1.5 kW aan bodemwarmte op. De hoeveelheid grond die, anders dan bij loops, verzet en even opgeslagen moet worden is dus enorm.
Goed, beter, direct verdampend
Een verticale of horizontale bron is goed, efficient, koelt goedkoop, maar een horizontale direct verdamper is beter, nog efficiënter, en eventueel koelen is met gebruik van de compressor. Tenzij u airconditioners heeft en de koeling (ook passief) laat voor wat het is. Voordelen (en nadelen) zoals bij de andere bodembronnen, met daarbij:
+ met afstand het meest efficiënte systeem met het minste onderhoud
– actief koelen is duurder dan passief koelen
Koperen slangen, ommanteld met 'kinderspeelgoedveilig HDPE'
De plaats voor de bron
De afstand tussen de bron en de warmtepomp maakt niet veel uit bij een horizontale of verticale bron met glycol. Wel is het zo dat bij buiten opgestelde warmtepompen de afstand tot de woning niet al te groot zou moeten zijn, dit omdat het transport van warm water dan een grote afstand af moet leggen. Bij een direct verdampend systeem, zij het met R744 (CO2), R290 (C3H8, propaan), of met R410A is de afstand ten hoogste ongeveer 20 meter tussen de collector (verdamper) en de Heliotherm.
Soms volstaat zelfs een oprit
Eerst boren, dan de tuin aanleggen.
Passief of actief koelen
Passief koelen (waarbij de circulatie pompen van de bron en van het verwarmingssysteem draaien) is eenvoudig, kost een paar honderd Watt per uur, maar is beperkt door de temperatuur van de bron. Die kan aan het einde van een langere koel periode te hoog zijn om nog effect te hebben: er moet een behoorlijk temperatuurverschil tussen bron en systeem in huis zijn. Met actief koelen is er geen beperking: de compressor doet het werk (dan praten we over 1 of mogelijk 2 kWh, wat eventueel door zonnepanelen opgewekt kan worden). Voor diepe koeling kan het niet anders dan actief, en dan kunnen er ook convector radiatoren met condenswater afvoer gebruikt worden (Jaga Briza bijv.) want de vloerverwarming kan de lage temperaturen niet aan. Wel is het zaak om de leidingen te isoleren en wellicht in de kruipruimte of in een schacht te leggen zodat mogelijk condensaat geen schade aanricht.
Geothermie
Aardwarmte en geothermie (op dieptes van 500 meter) zijn niet voor woningbouw gezien de investering.
Lucht is onuitputtelijk
Zolang het maar niet veel kouder wordt dan –10ºC werkt lucht als bron altijd. Echter, met een bodemwarmte systeem en dergelijke zeer lage temperaturen, dan is er ook een piekbelasting voor de bron. Voor verticale boringen wordt voorgeschreven dat een nieuwbouwwoning niet drooggestookt mag worden met de warmtepomp: er zit wel 5 tot 8 m3 water in de woning (stucwerk, beton, etc.) wat voor de verdamping energie opneemt. Daarop kan de bron onderuit zakken in temperatuur. Met een lucht-water warmtepomp maakt dat niets uit. Met koudere lucht verbruikt deze meer energie, en minder met warmere lucht.
Samenvatting
De horizontale direct verdampers zitten qua investering een beetje tussen de systemen met diepteboringen en de lucht-water machines in. Het is geen bodemwarmte, maar oppervlaktewarmte. Regen, zon, en wind regenereren de bodem. Open bron ofwel water/water installaties* presteren weliswaar beter, echter wanneer de bronpomp (0.4 tot 0.8 kWh) wordt meegerekend, dan komt de direct verdamper er beter uit.
❑ Heeft u de ruimte en gaat u dat beplanten maar niet bebouwen? Horizontaal direct verdampend.
❑ Heeft u wel ruimte maar enkel langs de randen van het perceel? Horizontaal lussen glycol.
❑ Heeft u een oprit of klein grasveld? Verticale bodem warmte wisselaar.
❑ Wilt u de minst ingrijpende oplossing? Een lucht-water monobloc.
❑ Wilt u de minst ingrijpende oplossing en heeft u een stadstuin, balkon of dakterras? Heliotherm Split.
Nadat de keuze voor de bron is gemaakt, kijken we naar de huidige en de toekomstige vraag om het vermogen van de warmtepomp te bepalen.
*Open bronnen worden niet meer toegepast vanwege wet- en regelgeving en de daaruit voortkomende kosten. Heliotherm maakt hier nog steeds machines voor, dit is echter enkel voor bestaande bronnen of utiliteitsbouw.
